मृगौलाको दीर्घरोग : लक्षण र निदान
मृगौलाको दीर्घरोग : लक्षण र निदान
- मृगौलाको दीर्घरोगका लक्षणहरू के के हुन् ?
- पहिलो चरण (मृगौलाको कार्यक्षमता ९०–१०० प्रतिशत)
- दोस्रो चरण (मृगौलाको कार्यक्षमता ६०–८९ प्रतिशत)
- तेस्रो चरण (मृगौलाको कार्यक्षमता ३०–५९ प्रतिशत)
- चौथो चरण (मृगौलाको कार्यक्षमता १५–२९ प्रतिशत)
- पाँचौँ चरण (मृगौलाको कार्यक्षमता १५ प्रतिशत भन्दा कम)
- मृगौला रोगका सामान्य लक्षणहरू
- उच्च रक्तचाप भएको व्यक्तिलाई मृग ौल ाको दीर्घर ोग भएका आशब्का कहिले गर्ने ?
- अन्तिम अवस्थाको मृग ौलाको दीर्घर ोग का जटिलताहरू के क हुन् ?
मृगौलाको दीर्घरोगमा मृगौलाको कार्यक्षमता क्रमशः कम हुँदै जान्छ । दीर्घरोगको प्रारम्भिक चरणमा अधिकांश बिरामीहरूमा अपेक्षाकृत कुनै लक्षण देखिँदैन् । क्रमश शरीरमा जम्मा हुंदै गएको विषालु पदार्थहरूका असन्तुलन प्रति शरीर एक किसिमले अभ्यस्त भइसक्छ । मृगौलाका कार्यक्षमता अत्यन्त कम भएपछि मात्र विषालु पदार्थ र तरल पदाथ जमेको कारणले हुने लक्षणहरू देखिन थाल्छन् ।
मृगौलाको दीर्घरोगका लक्षणहरू के के हुन् ?
मृगौलाको दीर्घरोगका लक्षणहरू मृगौला खराब भएको गम्भीरताको मात्रा अनुसार फरक हुन्छन् । मृगौलाको दीर्घरोगलाई मृगौलाको कार्यक्षमता वा ग्लोमेरुलर फिल्ट्रेसन रेट (मृगौला शुद्घिकरण दर)का आधारमा पाँच चरणमा विभाजन गर्न सकिन्छ ।
पहिलो चरण (मृगौलाको कार्यक्षमता ९०–१०० प्रतिशत)
यस चरणमा मृगौलाको कार्यक्षमता ९० प्रतिशतभन्दा बढी हुन्छ । प्र यो ग शालामा पिसाबमा प्र ा ेटिन दे खिनु, एक्सरे, अल्ट्रा साउन्ड, एम.आर.आई. वा सीटी स्क्यानबाट मृगौलाको संरचनामा गडबडी देखिन वा परिवारको कोही सदस्यमा पोलिसिस्टिक मृगौला रोग भएको हुनु आदिबाट यो चरणको समस्या थाहा हुन्छ ।
दोस्रो चरण (मृगौलाको कार्यक्षमता ६०–८९ प्रतिशत)
दीर्घरोगको यो चरणमा मृगौलाको कार्यक्षमता ६० देखि ८९ प्रतिशत सम्म हुन्छ । प्राय बिरामीहरूलाई कुनै लक्षण देखिदैन तर कोही कोहील राति बढी पिसाब हुने सिकायत गर्न सक्छन् । उच्च रक्तचाप, पिसाबका परीक्षणमा केही असामान्यपन वा केही बढी क्रिएटिनिन यसका संकत हुन सक्छन् ।
| दीर्घकालीन मृगौला रोगमा जी.एफ.आर.का श्रेणीहरू | ||
|---|---|---|
| चरण | विवरण | जी.एफ.आर |
| अत्यन्तै बढी जोखिममा | मृगौलाको दीर्घरोगको जोखिम हुनु (मधुमेह, उच्च रक्तचाप, वंशाणुगत, बुढ्यौली, आदि) | ९० भन्दा माथि |
| १ | मृगौला बिग्रिनु (पिसाबमा प्रोटिन) र जी.एफ.आर. सामान्य हुनु | ९० भन्दा माथि |
| २ | मृगौला बिग्रिनु र जी.एफ.आर.हल्का घट्नु | ६०–८९ |
| ३क | हल्का देखि मध्यम अवस्थामा जी.एफ.आर. घट्नु | ४५–५९ |
| ३ख | मध्यम अवस्था देखि गम्भीर रूपमा जी.एफ.आर. घट्नु | ३०–४४ |
| ४ | गम्भीर रूपमा जी.एफ.आर.घट्न | १५–२९ |
| ५ | मृगौला विफल हुनु | १५ भन्दा कम |
तेस्रो चरण (मृगौलाको कार्यक्षमता ३०–५९ प्रतिशत)
मृगौलाको दीर्घरोगको तेस्रो चरण दीर्घरोगमा बिरामीहरूलाई अझै पनि कुनै लक्षण नदेखिन सक्छ वा सामान्य लक्षणहरू देखिन सक्छ । पिसाबमा असामान्यता आउन वा रगतको क्रिएटिनिन बढ्न सक्छ ।
चौथो चरण (मृगौलाको कार्यक्षमता १५–२९ प्रतिशत)
यस चरणमा केही लक्षणहरू देखिन सक्छन । मृगौला बिग्रिने कारक तत्वले पनि यो चरणमा देखिने रोगलाई प्रभाव पार्छ ।
पाँचौँ चरण (मृगौलाको कार्यक्षमता १५ प्रतिशत भन्दा कम)
पाँचौँ चरण अत्यन्त गम्भीर दीर्घरोगको अवस्था हो । यसलाई अन्तिम चरणको मृगौला रोग पनि भनिन्छ । यस चरणमा अधिकांश बिरामीलाइ डायलाइसिस वा मृगौला प्रत्यारोपण आवश्यक हुन्छ । लक्षणहरू सामान्यदेखि कठोर हुदै ज्यानै जान सक्ने जटिलता पनि आउन सक्छ ।
मृगौला रोगका सामान्य लक्षणहरू
- भोक कम लाग्नु, वाकवाकी लाग्नु र बान्ता हुनु,
- कमजोरी, थकाइ र तौल कम हुनु,
- खुट्टाको तल्लो भाग सुन्निनु (एडेमा),
- अनुहार वा आँखाको वरिपरि खासगरी बिहान सुन्निनु,
- अनियन्त्रित उच्च रक्तचाप,
- सुताइमा समस्या, चक्कर लाग्नु, कुनै कुरामा मन केन्द्रित हुन नसक्नु,
- चिलाउनु, मांसपेशी बाउँडिनु,
- धेरैपटक पिसाब हुनु (खासगरी राति),
- हड्डी दुख्नु र वयस्कहरूमा हड्डी भाँच्चिनु र बालबालिकाको उचाइ वृद्धिमा समस्या हुनु,
- यौन चाहना कम हुनु, लिब्ग उत्तेजनामा समस्या र महिलामा महिनावारीमा गडबढी ।
उच्च रक्तचाप भएको व्यक्तिलाई मृग ौल ाको दीर्घर ोग भएका आशब्का कहिले गर्ने ?
- उच्च रक्तचाप भएको निदान भएको बेला उमेर ३० वर्षभन्दा कम वा ५० वर्षभन्दा बढी छ भने ।
- निदान भएको बेला उच्च रक्तचाप अत्यन्त बढी भए (उदाहरणका लागि, २००÷११० mmज्न भन्दा बढी भए) ।
- नियमित रूपमा उपचार गरे पनि उच्च रक्तचाप अनियन्त्रित भए ।
- समानान्तर रूपमा दृष्टिमा गडबडी भएमा ।
- पिसाबमा प्रोटिन भएमा ।
- सुन्निएको, खाना अरुचि भएको, कमजोरी भएको जस्ता मृगौलाका दीर्घरोगका लक्षणहरू देखिएमा ।
अन्तिम अवस्थाको मृग ौलाको दीर्घर ोग का जटिलताहरू के क हुन् ?
- फोक्सोमा तरल पदार्थ जम्नाले श्वासप्रश्वासमा कठिनाइ ।
- छाती दुखाई ।
- अत्यन्त उच्च रक्तचाप ।
- वाकवाकी लाग्नु र बान्ता हुनु ।
- अत्यन्त कमजोरी ।
- असमन्जसता, धेरै निद्रा, मूच्र्छा पर्नु र अचेत हुनु ।
- रगतमा पोटासियमको उच्च मात्राले गर्दा काम गर्न सक्ने मुटुका क्षमतामा ह्रास आई ज्यानै जाने खतरा ।
- मुटुलाई ढाक्ने थैलो पोल्ने समस्या (छाती दुख्नु) ।
Last Modified : 12/15/2019
